တစ္ခ်ဴိ ့ေသာ သူငယ္ခ်င္းမ်ား၊ ကၽြန္ေတာ္ကို တရားေဟာဖို ့ေၿပာသည္။ အပ်င္းေၿပနားေထာင္ခ်င္သည္ လား၊ ကၽြန္ေတာ္ဘာသိသလဲ သိခ်င္သည္လား မေၿပာတတ္။ ေသခ်ာသည္က ကၽြန္ေတာ္ တရားသမားမဟုတ္၊ သူေတာ္ေကာင္းၾကီးမဟုတ္။ တရားရရန္ ၾကိဳးစားေနသူသာ ၿဖစ္သည္။ သို ့ဆိုလွ်င္အဘယ္ေၾကာင့္ ဘုန္းၾကီးမဝတ္သနည္း။ သူငယ္ခ်င္း မ်ားစြာ ေမးၾကသည္။ ကၽြန္ေတာ္ၿပန္ေမးပါသည္၊ ဘုန္းၾကီးမဝတ္ဘဲ တရားအားထုတ္လို ့ မရဘူးလား။ တရားမရႏိုင္ ဘူးလား။ သူ႐ိုေသခ်ာ မသိ။ ကၽြန္ေတာ္ ေသခ်ာသိသည္ဟု မဆိုလို။ ဆရာၾကီးဦးၾကည္၊ အနာဂါမ္ဆရာသက္၊ ဆရာၾကီးဦးဘခင္၊ဦးဂိုအင္ကာ၊ဦးခင္ေမာင္ရီ တို ့က အေကာင္းဆုံး သာဓက လူဝတ္ တရားသမားၾကီးမ်ားၿဖစ္ၾကသည္။ အမ်ားဆုံးအေမးခံရေသာ ေမးခြန္းၿဖစ္ေသာ "ဘာလို ့တရားအားထုတ္တာလည္း" ကို " ဘာၿဖစ္လို ့၊ တရားအားမထုတ္ ခ်င္ရတာလဲ၊ အဆုံးစြန္ေသာ သံသရာ ဆင္းရဲကို မၿပတ္တမ္း မွားယြင္းစြာ ေငးေမာ သိမ္းပိုက္ထားခ်င္ တာလား၊ သူငယ္ခ်င္းတို ့"။ဟု ၿပန္လည္ေမးခြန္းထုတ္၍ ေၿဖခ်င္ပါသည္။
ဗုဒၶ၏အၿမင္အားၿဖင္႔ကြ်တ္ထိုက္ေသာ (ဝါ) ကိေလသာၿမဴနည္းပါး၍ အသိဥာဏ္ရင္႔က်က္ေသာ သူမ်ားတြင္ လူပုဂၢိဳလ္မ်ားလည္း ပါဝင္ေၾကာင္း ယံုမွားစရာမရွိေခ်။ တစ္နည္းဆိုေသာ္ ဗုဒၶ၏ အရိယာက်င္႔စဥ္၌ အဝတ္တန္ဆာ အသြင္အၿပင္ႏွင္႔အမည္ေဝါဟာရတို႔မွာ အေရးမပါလွဘဲ သီလ၊ ပညာ၊ ဝီရိယ စသည္ တို.သာလွ်င္ ပဓာနၿဖစ္၏။ " လူၿဖစ္ေစ၊ ရဟန္းၿဖစ္ေစ ေကာင္းၿမတ္ေသာအက်င္႔ရွိမွသာ ငါဘုရားခ်ီးမႊမ္း၏။ အဂၤုတၱရနိကာယ္၊ ဒုကနိပါတ္- မိစၦာပဋိပတၱိသုတ္)။ ရဟန္းဘဝႏွင္႔လူ႔ဘဝတြင္ မည္သည္႔ဘဝက ပိုမိုေကာင္းမြန္ပါသနည္းဟု ၿဗဟၼဏတစ္ဦးက ေမးေသာ အခါ ဗုဒၶက တစ္ဖက္သတ္ ေလွနံဓားထစ္ မိမိမေၿပာလိုေၾကာင္း၊ လူပင္ၿဖစ္ေစ ကုသိုလ္တရား ပြားမ်ားအားထုတ္ပါက ဘဝၿမင္႔ၿမတ္ေၾကာင္း မိန္႕ၾကား၏။ (မဇၩိမ နိကာယ္၊ သုဘသုတ္)
သမဏ၊ ၿဗဟၼဏ၊ ဘိကၡဳစသည္တို႔မွာ စင္စစ္ ေဝါဟာရ ပညတ္မ်ားသာၿဖစ္ေၾကာင္း ရွင္းလင္းၿပတ္သားေသာ မိန္႔ၾကားခ်က္မွာ ဓမၼပဒ ပါဠိေတာ္တစ္ပုဒ္ၿဖစ္၏။ " အၾကင္သူသည္ ကိေလသာၿငိမ္း၏။ ဣေၿႏၵကို ဆံုးမၿပီးၿဖစ္၏။ မဂ္ေလးပါးၿဖင္႔ၿမဲ၏။ အလံုးစံုေသာ သတၱဝါတို႔၌ လက္နက္ပယ္ခ်ထားၿပီးၿဖစ္၍ ေမတၱာၿဖင္႔အညီအမ်ွက်င္႔၏။ ထိုသူသည္ အဝတ္တန္ဆာ ဆင္ေစကာမူ မေကာင္းမႈမွ အပ ၿပဳသူ ၿဗာဟၼဏမည္၏။ ကိေလသာ ၿငိမ္းသူ သမဏမည္၏။ ကိေလသာ ဖ်က္ဆီးၿပီးသူ ဘိကၡဳမည္၏" (ဓမၼပဒ၊ဂါထာ ၁၄၂) ။ ဤပါဠိေတာ္ကို ကိုးကားလ်က္ ဥတၱရာပါထက မည္ေသာ ေရွးဗုဒၶဝါဒီ ဂိုဏ္းက လူပုဂၢိဳလ္အၿဖစ္ၿဖင္႔နိဗၺာန္ရရွိႏုိင္သည္ဟု ယူဆေၾကာင္း ကထာဝတၳဳအဌကထာ၌ ၿပဆိုထား၏။
ဗုဒၶ၏အၿမင္အားၿဖင္႔ကြ်တ္ထိုက္ေသာ (ဝါ) ကိေလသာၿမဴနည္းပါး၍ အသိဥာဏ္ရင္႔က်က္ေသာ သူမ်ားတြင္ လူပုဂၢိဳလ္မ်ားလည္း ပါဝင္ေၾကာင္း ယံုမွားစရာမရွိေခ်။ တစ္နည္းဆိုေသာ္ ဗုဒၶ၏ အရိယာက်င္႔စဥ္၌ အဝတ္တန္ဆာ အသြင္အၿပင္ႏွင္႔အမည္ေဝါဟာရတို႔မွာ အေရးမပါလွဘဲ သီလ၊ ပညာ၊ ဝီရိယ စသည္ တို.သာလွ်င္ ပဓာနၿဖစ္၏။ " လူၿဖစ္ေစ၊ ရဟန္းၿဖစ္ေစ ေကာင္းၿမတ္ေသာအက်င္႔ရွိမွသာ ငါဘုရားခ်ီးမႊမ္း၏။ အဂၤုတၱရနိကာယ္၊ ဒုကနိပါတ္- မိစၦာပဋိပတၱိသုတ္)။ ရဟန္းဘဝႏွင္႔လူ႔ဘဝတြင္ မည္သည္႔ဘဝက ပိုမိုေကာင္းမြန္ပါသနည္းဟု ၿဗဟၼဏတစ္ဦးက ေမးေသာ အခါ ဗုဒၶက တစ္ဖက္သတ္ ေလွနံဓားထစ္ မိမိမေၿပာလိုေၾကာင္း၊ လူပင္ၿဖစ္ေစ ကုသိုလ္တရား ပြားမ်ားအားထုတ္ပါက ဘဝၿမင္႔ၿမတ္ေၾကာင္း မိန္႕ၾကား၏။ (မဇၩိမ နိကာယ္၊ သုဘသုတ္)
သမဏ၊ ၿဗဟၼဏ၊ ဘိကၡဳစသည္တို႔မွာ စင္စစ္ ေဝါဟာရ ပညတ္မ်ားသာၿဖစ္ေၾကာင္း ရွင္းလင္းၿပတ္သားေသာ မိန္႔ၾကားခ်က္မွာ ဓမၼပဒ ပါဠိေတာ္တစ္ပုဒ္ၿဖစ္၏။ " အၾကင္သူသည္ ကိေလသာၿငိမ္း၏။ ဣေၿႏၵကို ဆံုးမၿပီးၿဖစ္၏။ မဂ္ေလးပါးၿဖင္႔ၿမဲ၏။ အလံုးစံုေသာ သတၱဝါတို႔၌ လက္နက္ပယ္ခ်ထားၿပီးၿဖစ္၍ ေမတၱာၿဖင္႔အညီအမ်ွက်င္႔၏။ ထိုသူသည္ အဝတ္တန္ဆာ ဆင္ေစကာမူ မေကာင္းမႈမွ အပ ၿပဳသူ ၿဗာဟၼဏမည္၏။ ကိေလသာ ၿငိမ္းသူ သမဏမည္၏။ ကိေလသာ ဖ်က္ဆီးၿပီးသူ ဘိကၡဳမည္၏" (ဓမၼပဒ၊ဂါထာ ၁၄၂) ။ ဤပါဠိေတာ္ကို ကိုးကားလ်က္ ဥတၱရာပါထက မည္ေသာ ေရွးဗုဒၶဝါဒီ ဂိုဏ္းက လူပုဂၢိဳလ္အၿဖစ္ၿဖင္႔နိဗၺာန္ရရွိႏုိင္သည္ဟု ယူဆေၾကာင္း ကထာဝတၳဳအဌကထာ၌ ၿပဆိုထား၏။